Nguồn gốc ra đời thuốc nhuộm vải

Thuốc nhuộm, hay còn gọi là phẩm nhuộm, là tên gọi chung của các hợp chất hữu cơ mang màu (có nguồn gốc tự nhiên hay tổng hợp) và rất đa dạng về màu sắc cũng như chủng loại. Chúng có khả năng nhuộm màu nghĩa là có khả năng bắt màu hay gắn màu trực tiếp.

Từ thời xa xưa tổ tiên loài người đã biết dùng thuốc nhuộm để nhuộm quần áo. Từ hơn 2000 năm, thời Xuân Thu Chiến Quốc, người Trung Quốc đã biết dùng cỏ tím để nhuộm quần áo. Vì cỏ tím rất hiếm nên thuốc nhuộm chiết xuất từ cỏ tím giá rất đắt nên chỉ có các vương hầu và các quan thường dùng quần áo tía để vênh vang với thiên hạ vì sự giàu sang của mình. Câu nói “Cả triều muôn hồng nghìn tía”;; là để chỉsự việc đó. Trong sách Chu Lễ cũng có bàn rõ ràng về thuốc nhuộm.
Tuy có hiếm nhưng không phải là duy nhất, người Phênixi cổ cũng đã tìm được thuốc nhuộm màu tím, họ lặn sâu xuống biển để thu nhặt ốc biển và thấy rằng phải 8.000 con ốc mới thu được lkg thuốc nhuộm. Vào lúc bấy giờ chỉ có các bậc đế vương mới có thuốc nhuộm để dùng và có tên gọi “màu tím đế vương”.

Vào thời cổ đại, người ta chỉ có thể thu nhận thuốc nhuộm từ giới tự nhiên. Đến năm 1857, do nỗ lực của nhiều nhà khoa học, người ta mới chế tạo được thuốc nhuộm tổng hợp đầu tiên: Đó là thuốc nhuộm tím anilin. Sau đó người ta lại tiếp tục chế tạo được thuốc nhuộm inđigo. Vào năm 1897, ở Ấn Độ ước tính có 65.000 ha được trồng cây có thuốc nhuộm inđigo (chàm). Ngày nay loại thực vật này khá hiếm, hầu như bị tuyệt diệt.
Ngày nay người ta đã tổng họp được đến hơn một vạn loại thuốc nhuộm và hình thành một khoa học mới “hóa học thuốc nhuộm”. Loại thuốc nhuộm phổ biến nhất hiện nay là thuốc nhuộm azo. Có rất nhiều loại thuốc nhuộm azo, với nhiều màu: màu đỏ tươi, màu đỏ, nâu, vàng, xanh, lam, chàm, tím từ màu sẫm đến màu nhạt, rất đầy đủ.

Antraquinon cũng là một họ thuốc nhuộm lớn, trong đó quan trọng nhất là alizarin. Alizarin là hợp chất màu đỏ cam, là những tinh thể phát quang lấp lánh. Đầu tiên alizarin vốn được trích ly từ cây thiên thai, đến năm 1871 mới được tổng họp với số lượng lớn từ họp chất antraquinon. Nổi tiếng nhất có loại thuốc nhuộm cho màu xanh đặc thù gọi là màu xanh sĩ lâm. Loại thuốc nhuộm này được tổng hợp vào năm 1901 và được người ta hết sức hoan nghênh vì có màu xanh tươi, rất bền. Giặt không phai. Loại thuốc nhuộm này có phản ứng với sợi vải (có phản ứng nhuộm màu) nên rất bền khi giặt giũ. Người Trung Quốc gọi đây là thuốc nhuộm xanh hoàn nguyên (thuốc nhuộm xanh khử, sở dĩ gọi thuốc nhuộm xanh khử vì trong quá trình nhuộm cần phải qua giai đoạn xử lý thuốc nhuộm bằng chất khử trong môi trường kiềm).