Chất hoạt động bề mặt nói chung là những hợp chất hữu cơ có khả năng làm giảm sức căng bề mặt giữa dung dịch và vải sợi làm tăng khả năng ngấm dung dịch vải sợi.
Cấu tạo hóa học của chất hoạt động bề mặt nói chung là các chất hữu cơ có phân tử cấu tạo thẳng, không cực và bất đối. Phân tử của chúng gồm có phần ghét nước và phần ưa nước. Phần ghét nước thường là các gốc hidrocacbon (ankyl-aryl, aryl-ankyl) dài hơn phần ưa nước rất nhiều.
Chức năng của các chất hoạt động bề mặt nói chung rất đa dạng như: thấm ướt, tẩy rửa, nhũ hóa, làm đều, phân tán, ổn định. Tùy thuộc vào cấu tạo phân tửvà các nhóm chức mà mỗi loại hóa chất hoạt động bề mặt có chức năng trội của nó.
Dựa vào tính chất phân li của chất hoạt động trong nước mà người ta chia chúng thành các loại chính sau:
Chất hoạt động bề mặt không ion (nonion surfactant)
Đây là những chất hòa tan trong nước nhưng không bị phân ly thành ion
Đa số chúng là dẫn xuất của polietylenglycol có công thức tổng quát
R-O-(CH2-CH2-O)n-CH2-CH2-OH hoặc
R-O-(CH2-CH2-O)n-OH
R-COO-(CH2-CH2-O)n-CH2-CH2-OH
Trong đó gốc R gốc ankyl là phần ghét nước, còn gốc polietylenglycol là phần ưa nước tạo nên khả năng hòa tan của chất hoạt động bề mặt. Dung dịch chất hoạt động bề mặt này thường tạo môi trường trung tính pH=7, bền với nước cứng, acid, kiềm và kim loại. Đây là loại chất hoạt động bề mặt có chức năng đa dạng nhất nên được sử dụng rất rộng rãi trong các quá trình nấu, tẩy, giặt, nhuộm-in hoa và hoàan tất cho nhiều loại vải sợi khác nhau.
Chất hoạt động bề mặt anion (anionic sunfactan)
Những chất thuộc nhóm này khi hòa tan trong nước sẽ phân ly thành các gốc anion dạng R-SO3 hoặc RCOO. Dựa vào cấu tạo phân tử của chúng người ta có thể chia thành các loại như sau:
Loại anky larylsunfonat như sunfonol có cấu tạo:
Loại ankyl sunfat như sunfirol 8:
Hay avirol:
Hiện nay trên thế giới đã sản xuất các chất hoật động bề mặt anion với các tên thương mại khác nhau. Những chất này thường sử dụng rộng rãi để làm chất ngấm, chất tẩy giặt, chất ổn định cho tẩy, chất phân tán và một số có thể làm hồ mềm, chống nhàu, chống tĩnh điện.
Chất hoạt dộng bề mặt cation
Nhóm chức này khi hòa tan trong nước sẽ phân li tạo ra các gốc hoạt động mang tích điện dương. Cấu tạo tiêu biểu của các chất hoạt động cation là các amin mạch thẳng, các dẫn xuất amit, các bazơ mạch vòng, dị vòng và dẫn xuất của chúng.
Chức năng chủ yếu của các chất hoạt động bề mặt cation là phân tán, làm đều màu, hồ chống nhàu, chống tĩnh điện, chống nổi hạt xoắn, tăng độ co giãn, hồ mềm và cầm màu thuốc nhuộm.
Chất hoạt động lưỡng tính
Là chất hoạt động bề mặt mà trong phân tử của chúng có chứa đồng thời cả nhóm axit và nhóm bazơ: nhóm axit hoặc là cacboxylic hoặc sunfonat, còn nhóm bazơ thường là nhóm amin. Những chất này trong môi trường axit chúng phân li như chất hoạt động bề mặt cation, còn trong môi trường kiềm chúng thể hiện chức năng của loại anion. Chúng có áp lực với protein và cellulose đồng thời có ưu thế khi phối trộn với các chế phẩm có đặc tính anion
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét